به گزارش چغادک نیوز، در سال های گذشته روابط عمان و عربستان سعودی به دلیل اختلافات سرزمینی، دچار تنش شده و در سال ۲۰۱۵ به علت عدم شرکت عمان در تجاوز ائتلاف سعودی به یمن، اختلافات میان دو کشور افزایش یافته است. در واقع عمان علاوه بر مخالفت با جنگ یمن، در برخی موارد از نیروهای انصارالله حمایت کرده است.

با این حال پس از فوت سلطان قابوس و جایگزینی هیثم بن طارق، این نخستین بار است که در ده سال گذشته دو مقام ارشد عربستان و عمان با هم دیدار می کنند؛ سفری که کاتالیزور آن اختلاف دو کشور با امارات متحده عربی و مسئله ایران است.  با توجه به اهمیت این دیدار، در این یادداشت تنها به بررسی اهداف اقتصادی آن می پردازیم.

به طور کلی حجم مبادلات تجاری میان دو کشور به ۱۰ میلیارد ریال سعودی رسیده که از سال ۲۰۱۰ تا کنون تقریبا دو برابر شده است؛ در سه ماهه اول ۲۰۲۱، حجم تبادلات تجاری میان دو کشور در مقایسه با سال گذشته به ۲ میلیارد و ۲۵۰میلیون ریال سعودی رسیده است.

عربستان سعودی دومین واردکننده صادرات غیرنفتی از عمان بوده و پنجمین شریک وارداتی این کشور به شمار می رود. در این میان، مجموعه ‎ای از اهداف اقتصادی باعث شده تا سلطان هیثم با ملک سلمان دیدار داشته باشد که در ذیل بدان اشاره می شود.

* تکمیل جاده مواصلاتی الاحسا- دقم

مقامات عمانی و سعودی به دنبال تکمیل پروژه جاده مواصلاتی بین دو کشور هستند که از «الاحساء» در شرق عربستان آغاز و به شهر بندری «دقم» در جنوب شرقی عمان منتهی می شود. تکمیل این جاده ۵۶۴ کیلومتری به اعتبار ۲۵۰ میلیون دلاری نیاز دارد. البته دو دولت از سال ۲۰۱۴ تاکنون به صورت جدی اجرایی سازی این پروژه را آغاز کردند اما به دلایلی همچون طوفان های شنی و وجود ماسه های روان و هزینه زیاد، پیشرفت چشمگیری نداشته است.

تکمیل این جاده از آنجایی اهمیت دارد که اولین جاده مواصلاتی بین دو کشور بوده و متعاقبا تبادلات تجاری  بین آنها افزایش خواهد داد. همچنین ریاض از طریق بندر «دقم» با طی مسافت کمتر و هزینه پایین تر در عمان می تواند کالاهای خود را به آسیای جنوب غربی و شرق آسیا صادر کند.

* سرمایه گذاری مشترک

هر دو کشور در قالب چشم انداز ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰، به دنبال تنوع درآمدهای اقتصادی و افزایش فرصت های سرمایه گذاری در بخش های مولد اقتصادی خود هستند. در این زمینه مقامات اتاق بازرگانی سعودی و عمانی اعلام کردند که به دنبال اجرای ۱۵۰ فرصت سرمایه گذاری مشترک به ارزش ۴ میلیارد دلار هستند. برای شکوفایی اقتصادی دو کشور، طرحی با سرمایه گذاری عربستان سعودی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در کنار گذرگاه مرزی در دستور کار قرارگرفته تا پشتیبانی مناسبی برای تسهیل تبادلات تجاری و سرمایه گذاری مستقیم ایجاد شود.

* احیای خط لوله نفتی الشرقیه-دقم

در دهه ۸۰ ، بین مقامات عمانی و سعودی پروژه احداث خط لوله انتقال نفت بین دو کشور با مشارکت امارات و کویت مطرح شد تا عربستان سعودی به جای انتقال نفت از طریق تنگه هرمز بتواند از مرز مشترک با عمان و صادرات مجدد آن از طریق این کشور نفت خود را صادر کند. این پروژه انتقال نفت، موجب اتصال خط لوله نفتی از منطقه «الشرقیه» به بندر «دقم» می شود و احتمال عملیاتی شدن این طرح به دلیل دیدارهای مقامات اقتصادی دو کشور طی چند روز اخیر افزایش یافته است.

* پیشبرد پروژه «دُقم»

از اواخر سال ۲۰۱۱، منطقه ویژه اقتصادی «دُقم» با هدف متنوع سازی درآمدهای خارجی عمان و کاهش وابستگی به نفت و گاز در ۵۵۰ کیلومتری مسقط ایجاد شد. این منطقه اقتصادی با مساحت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع و ۷۰ کیلومتر خط مرز ساحلی در دریای عرب یکی از بزرگ ترین مناطق ویژه اقتصادی در منطقه غرب آسیا است.

مقامات عمانی در این منطقه به دنبال توسعه برخی از حوزه های اقتصادی و خدماتی از قبیل بندر چند منظوره، اسکله خشک برای تعمیر کشتی، تجهیز بندر ماهیگیری، ایجاد و توسعه شهرک آموزشی و مسکونی، فرودگاه منطقه ای و تاسیس یک شبکه جاده ای و ریلی با سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هستند.

توسعه و پیشبرد این پروژه منجر به ایجاد شغل و افزایش سرمایه گذاری در عمان خواهد شد و از سوی دیگر ریاض از طریق این منطقه اقتصادی به تسهیل صدور انرژی و کالا به بازارهای شرق و غرب خواهد پرداخت. در سال ۲۰۱۸، عمان موافقتنامه‌ای را با عربستان سعودی به میزان ۲۱۰ میلیون دلار برای تکمیل و توسعه این پروژه انعقاد کرد و در دیدار اخیر عربستان اعلام کرده که به دنبال سرمایه گذاری بیشتری بر روی این پروژه است.

* نتیجه گیری

سفر به عربستان به عنوان اولین مقصد خارجی هیثم بن طارق، نشان از عزم جدی سلطان عمان برای حل مسائل اقتصادی است. چرا که با توجه به پیش بینی کسری بودجه به میزان ۲٫۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ و بحران بیکاری (افزایش ۴ درصدی در سال ۲۰۲۰) در عمان، تصمیم به دیدار با پادشاه و ولیعهد گرفته است.

البته اهداف دیگری همچون حل بحران یمن و تصمیم گیری در مورد پرونده هسته ای ایران در دیدار متقابل مقامات دو کشور دیده می شود؛ با این حال تامین منافع اقتصادی متقابل در حوزه تجارت خارجی و نفتی در مذاکرات بین عمان و عربستان سعودی در اولویت بوده و هر دوطرف از قِبَل آن درصدد تامین منافع خود هستند. از مهم ترین اهداف این سفر محورهای تکمیل جاده مواصلاتی «الاحسا-دقم»، سرمایه گذاری مشترک، احیای خط لوله نفتی و پیشبرد پروژه «دُقم»  بوده است.

یادداشت از دکتر مرتضی عریضی میبدی، کارشناس مسائل خلیج فارس

منبع: فارس