بررسی آمارهای بانک جهانی نشان می دهد که وضعیت فقر در سال های بعد از انقلاب در ایران بهبود پیدا کرده است. یعنی از درصد جمعیت فقرا (بر مبنای خط فقر مطلق) کاسته شده است.

به گزارش "چغادک نیوز"، بسیاری از ما حتی طاقت دیدن صحنه های فقر را نداریم. صحنه هایی که جان آدمی را به درد می آورد و اشک انسان را سرازیر می کند. کودکی سیاه پوست که به علت سوء تغذیه، همه استخوان های بدنش قابل تشخیص است. آمارها نشان می دهد که ۲ میلیارد نفر در دنیا از کمبود مواد مغذی و ویتامین رنج می برند. جمعیتی حدود ۲۸ درصد کل جمعیت جهان. شاید این خبر بیشتر بتواند عمق فاجعه را نشان دهد:« مرگ ۱۹ هزار نفر در ۲۴ ساعت بر اثر گرسنگی».

برای ما که در ایران زندگی می کنیم، مرگ بر اثر گرسنگی بی معناست. حتی می توان پا را فراتر گذاشت و گفت، برای ما که در ایران زندگی می کنیم، فقر مطلق هم زیاد نمود ندارد. منظور از فقر مطلق این است که آیا افراد توان درآمدی کافی برای هزینه های حداقلی زندگی خود را دارند یا خیر. موسسات بین المللی نظیر بانک جهانی و سازمان ملل متحد، حداقل درآمدی را برای این منظور تعیین می کنند. این میزان ۲۵/۱ دلار به ازای هر روز است که به آن خط مطلق فقر می گویند. یعنی هر فردی که ۲۵/۱ دلار در روز درآمد کسب کند بالای خط فقر قرار می گیرد.

نقشه روبه رو براساس این معیار شکل گرفته است و نشان می دهد چند درصد از مردم یک کشور زیر خط فقر قرار دارند. آمارهای نقشه روبه رو از سایت سازمان ملل متحد استخراج شده است. اگر چه اشکالات زیادی بر این نوع شاخص ها (یک عدد برای خط فقر) وارد شده است اما کلیت آن مورد تایید سازمان های بین المللی و محافل دانشگاهی است. همانطوری که از نقشه برمی آید، ایران وضعیتی بسیار مناسب از جهت کاهش فقر در جهان دارد. وضعیتی که در سال های بعد از انقلاب بهبود پیدا کرده است تا ایران به عنوان یکی از کم فقرترین کشورهای جهان شناخته شود.

اشکالات خط فقر مطلق

معیار اصلی که براساس آن خط فقر محاسبه می‌شود، حداقل کالری مورد نیاز برای زندگی است. بعد از تعیین این میزان کالری، درآمدی که بتوان سبدکالایی تامین کننده حداقل میزان کالری را تهیه نمود را محاسبه می کنند. با توجه به این که واحدهای پولی گوناگون ، تورم های مختلف و کمک های یارانه ای متنوعی در کشورها وجود دارد از شاخص برابری قدرت خرید برای تعدیل آن استفاده می شود. با وجود این ملاحظات باز هم ایرادات جدی به این شاخص وارد است. این خط فقر، تنها حداقل نیاز برای ادامه زندگی را نشان می دهد و اصلا وضعیت رفاهی مناسبی را نشان نمی دهد. مشکل بعدی این شاخص به «شرط سازگاری» مربوط می شود. منظور از شرط سازگاری این است که اگر دو خانواده با سطح زندگی یکسان، اما محل زندگی متفاوت را در نظر بگیریم، روشی که یکی از این خانوارها را فقیر می داند و دیگری را غیر فقیر، نامناسب است و باید روشی که به کار گرفته می شود در همه جا یکسان باشد. به عبارتی، شرط سازگاری نیازمند این است که "خط فقر" واقعی در همه جا ثابت باشد. به علاوه دید مطلق به اندازه گیری فقر منجر به این می شود که خط فقر واقعی در طول زمان نیز ثابت باشد و تنها برای تغییرات ایجاد شده در قیمت ها تعدیل شود.

بهبود وضعیت فقر پس از انقلاب ۵۷

بررسی آمارهای بانک جهانی نشان می دهد که وضعیت فقر در سال های بعد از انقلاب در ایران بهبود پیدا کرده است. یعنی از درصد جمعیت فقرا (بر مبنای خط فقر مطلق) کاسته شده است. دلایل زیادی برای این اتفاق می توان ذکر کرد: بهبود وضعیت آموزش و بهداشت، پرداخت های انتقالی دولت و یارانه های غیرمستقیم تنها بخشی از این واقعیت را توضیح می دهد. به نحوی که نسبت جمعیتی که زیر خط فقر نسبی با درآمدی کمتر از دو دلار در روز برحسب برابری قدرت خرید PPP زندگی می کرده اند، از ۴۶/۱۳درصد در سال ۱۹۹۵ به۲۱/۶ درصد در حال حاضر رسیده است. همچنین جمعیت گرفتار فقر شدید (افراد دارای کمتر از یک دلار درآمد روزانه بر حسب نرخ بین المللی دلار) برابری قدرت خرید(PPP) از ۲۴/۲ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۶۲/۰ درصد در سال ۲۰۰۲ میلادی رسیده است. اگر چه ممکن است هم چنان نقدهایی جدی به وضعیت معیشتی دهک های پایین جامعه وارد باشد، اما آن چیزی که محرز است کاهش قابل توجه وضعیت فقر در کشور بوده است. شاید این را بتوان شاهد ادعای کاهش فقر در سال های پس از انقلاب دانست و موفقیتی در زمینه اقتصاد کشور در نظر گرفت.

برای سنجش خط فقر در کشورها از شاخص های مختلفی استفاده شده است. به رغم تفاوت نتایج حاصل بر اساس هر شاخص، همگی آنها روند تغییرات را به شکل مشابهی نشان می دهند. لذا در اینجا از شاخص ارائه شده توسط اسدزاده و پائول استفاده می کنیم که تغییرات درصد افراد زیر خط فقر را در نقاط شهری و روستایی نشان می دهد.

سال شکاف فقر(درصد)

۱۹۷۹- ۲۰

۱۹۸۴- ۲۰

-۱۹۸۹ ۴۰

۱۹۹۲- ۳۱

۱۹۹۵- ۳۳

۱۹۹۸- ۲۹

۲۰۰۱- ۲۰

۲۰۰۴- ۱۰
منبع: روزنامه خراسان