به گزارش چغادک نیوز: نصیر بوشهر آنلاین نوشت: سید روح‌الله صفوی در زمستان ۱۳۵۸ در بندر بوشهر چشم به جهان گشود. او از همان آغاز کودکی، شیفته و مسحور دنیای شگفت‌انگیز هنر بود و به یمن ذوق خدادادی در وادی چند هنر گام زد و به مهارت و استادی نائل شد. از جمله هنر خوشنویسی که از سال ۶۸ جدال کلک و دست را آغاز کرد و پس از ده سال، در سال ۷۸ از انجمن خوشنویسان ایران با درجه ممتاز فارغ‌التحصیل شد. وی همچنین دارای مدرک دانشگاهی کارشناس مدیریت بازرگانی ، کارشناسی ارشد مدیریت دولتی و دکترای مدیریت بازرگانی است.

آکا صفوی یکی از خوانندگان جوان و نام‌آشنای بوشهری است که سال‌های سال دل در گرو نواهای بی‌بدیل بوشهری نظیر شروه‌خوانی، بیت‌خوانی، چاووشی و… گذاشته و با استادی تمام به خوانش این سبک‌ها پرداخته‌است. وی سالیان درازی است که با گروه موسیقی لیان به‌عنوان خواننده همکاری دارد، البته به‌صورت مقطعی با گروه‌های دیگری هم همکاری داشته‌است؛ اما به‌صورت حرفه‌ای گروه لیان را همراهی می‌کند.

خیام‌خوانی «آکا صفوی» باتوجه به شناختی که از موسیقی کلاسیک ایرانی دارد و آوازهای محلی را می‌شناسد براساس موتیف‌های بوشهری توانسته جایگاه ویژه‌ای در موسیقی بومی داشته باشد
مصاحبه از:خانم دکتر پروین‌تاج محمدی
سلام و درود خدمت دکتر آکاصفوی ازهنرمندان حوزه موسیقی استان بوشهر و یکی از پژوهشگران پرتلاش در این حوزه.
: آقای دکتر ما شما را در ارتباط با «خیام خوانی» دعوت کردیم؛ مقدمتا در رابطه با واژه خیام خوانی ، ریشه ی خیام خوانی که از کجا اقتباس شده است و این که خیام خوانی آیا از المان های فرهنگی وارداتی به استان بوشهر هست یا متعلق به خود هنرمندان پیشکسوت و از المان های کهن فرهنگی استان بوشهر است؟ توضیحاتی را بیان نمایید.

آکا: من یک کلیتی راجع به خیام خوانی بگویم که خیام خوانی یک ژانر از موسیقی بوشهر است که در دسته موسیقی محفلی قرار می گیرد و یک موسیقی معاصر است. خاصه شهر بوشهر هم هست. مثل آوازهای شروه ها که اصالتشان در روستاها بیشتر است. خیام خوانی خاص شهر بوشهر است.

این توضیح را بدهم که در موسیقی بوشهری بیشتر در بخش آغازین از اشعار شاعران کلاسیک ادبیات فارسی استفاده می شود. حتا دوبیتی سراهای ما هم دوبیتی گویشی ندارند. و دوبیتی هایشان به زبان فارسی است. مثل مولانا در مثنوی خوانی قبل از شروه و همین طور خیام خوانی که حالا بحث ما در مورد خیام خوانی است.

خیام یک ژانر منحصر به فرد است که شما نظیرش را در هیچ جای ایران نمی توانید پیدا کنید حتا در زادگاه خود خیام هم وجود ندارد. که اخیرا ما با هنرمندان نیشابور موسسه ای را ثبت کردیم که ما بتوانیم در بخش موسیقی آن بیشتر مانور بدهیم.
بحث خیام در بوشهر
چرا فرسنگ ها دورتر از زادگاه خیام مردم بوشهر، خیام را پذیرفته اند و در زندگی اشان جریان دارد؟
(اگر) شما از یک بوشهری یک شعر فایز و مفتون را بخواهید شاید از حفظ نباشد ولی امکان ندارد آن هایی که با «خیام خوانی» سر و کار دارند یک رباعی را از خیام از حفظ نباشند.

خیام خوانی یک موسیقی قدمت دار در بوشهر نیست؛ مثل شروه ها یا بیت خوانی که تاریخ خیلی کهنی دارند. خیام خوانی یک موسیقی معاصر است به نظرم بین صد تا صد و پنجاه سال بیشتر قدمت ندارد. چرا مردم این را پذیرفته اند؟ در واقع این را به لحاظ مردم شناسی و به لحاظ جامعه شناسی و روحیه مردم بوشهر و کاری که داشتند؛ باید بررسی کرد.

در تمام روزمرگی مردم در بوشهر قدیم هر رباعی را شما می توانید یک جایی مثال بزنید و بیاورید که مردم بوشهردر واقع زندگی اشان به مضمون آن رباعی خیلی نزدیک و درهم تنیده است. «خیام خوانی» خاص شهر بوشهر هم است که امروزه جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. حتا از نیشابور هم بوشهری ها را برای خیام خوانی دعوت می گیرند.

یکی از مشخصه های دیگری که مردم بوشهر خیلی به خیام اعتقاد دارند بحث ستاره شناسی است. من این را از پدربزرگم شنیدم که دریانورد بود. او می گفت که ما بر اساس علم نجوم سنتی که خیام داده بود؛ در دریا حرکت می کردیم.خیلی از مسیرها را ما با همان دانش علم نجوم سنتی که خیام در اختیار همه قرار داده، در دریا حرکت می کردیم. ومی گفت که ما این گونه خیلی به خیام علاقه مند بودیم.

چگونگی علاقه مردم بوشهر به خیام به نوع کاری که داشتند برمی گردد. مردم بوشهر خیلی اهل ثروت اندوزی نبودند. (بحث جامعه شناسی اش را بعدا عرض می کنم) مردم بوشهر در لحظه زندگی می کردند. مردم خیلی خوشحال و دلشادی بودند و کاری هم که قدیم در شهر بوشهر انجام می دادند همه کارشان دریا بوده است.این دم غنیمت شمردن و لحظه غنیمت شمردن خاص مردم بوشهر بوده است. هرچه که داشتند همان موقع استفاده می کردند تا حالا فردایی بشود و زندگی دیگری را شروع کنند.

= برداشت من این است که خیام خوانی متعلق به خود استان بوشهر است؟
= (استان) نه متعلق به خود شهر بوشهر است.
= پس از جایی وارد نشده است؟
= نه از جایی وارد نشده است.
= تاریخ اولین اجرای خیام خوانی متعلق به چه کسی و چه زمانی بوده است؟
= خیلی ها بودند ولی صد و خورده ای سال پیش دستگاه صوتی و تصویری نبوده است که این ها را ثبت و ضبط بکنند.
قدیمی ترین خیام خوانی که ما الآن در دسترس داریم و می شنویم متعلق است به سلمان سلمانی که نابینا هم بوده و در بوشهر به او سلمان کورو می گفتند. از اولین ها (در این حوزه) سلمان سلمانی بوده و مرحوم جهانبخش کردی زاده و آقای محمد شریفیان و آقای علی شریفیان و آقای سیم گلوبر عموی مجید پاکدل که «نی جفتی» می زنند. این اشخاصی هستند که قدیمی هستند و خیلی هایشان فوت کرده اند و یکی دو نفر هم هنوز زنده اند.

در واقع فلسفه خبردهندگی اش هست. بعدها تغییراتی کرده و در مراسم سوگ هم با یک سری اشعار سوگوارانه هم خوانده می شود. که در وصف شهدای کربلا هست. در اصل این آوازها این گونه بوده است. مثلا بیت خوانی.
این بیت خوانی که در بوشهر خوانده می شود یک واراسیونی دیگر است آن بیتی است که در مراسم عروسی خوانده می شده است. براساس عقیده ای که داشتند الآن هم می گویند که حضرت قاسم حجله برایش درست می کنند. می گویند که نامزد کرده بوده و در کربلا شهید می شود. این واراسیون و بیت وارون که ما در سوگ علی اصغر می خوانیم منشأآن یک چیز دیگر بوده است بعد این شده است.

مثلا در «نظرآقا» ی دشتستان من آوازی را از آقای رزمجو ضبط کردم.شبیه همان آواز با همان تحریر که یک یهودی بوشهری ۸۰ سال پیش در فلسطین آن را خوانده بوده است که من آن را پیدا کردم. یعنی مو، لای درزش نمی رفت. یعنی مقایسه کنید با هم فقط شعرشان فرق می کند و از لحاظ آوازی هیچ تفاوتی با هم ندارند. نمونه ای که آن یهودی خوانده است شاهنامه خوانی یا رجز خوانی است. و این بریم خیلی جالب بود و در اینستاگرام هم استوریش کردم.
= آقای دکتر به جهت شرکت شما در این مصاحبه بسیار سپاسگزارم، ان شاءالله که من بتوانم این را درست تدوین و تنظیم کنم.