به گزارش چغادک نیوز: حسین سرمشقی از فعالین رسانه ای استان بوشهر به بخش کوچکی از ابعاد مختلف صد گانه کاربرد صلح آمیز انرژی هسته ای در کشور پرداخت و نوشت:  انرژی هسته‌ای، دانشی است که بسیاری آن را با سلاحی مخرب که بجز کشتار جمعی دردی را دوا نمی کند، عموما به دلیل تبلیغات منفی در فضای رسانه های معاند علیه افکار عمومی در جمهوری اسلامی، اشتباه می‌گیرند، در حالی‌ که جوهره اصلی آن در خدمت به زندگی روزمره مردم پایه گذاری شده و در پزشکی، کشاورزی، صنعت و محیط زیست ردپای آن براحتی دیده می‌شود که در این یادداشت قصد داریم این موضوع را با ذکر جزییاتی بیشتر معرفی کنیم.

 

جمهوری اسلامی ایران، با تکیه بر دانشمندان داخلی و بر پایه فتوای شرعی رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای(مدظله العالی)درباره ساخت سلاح هسته‌ای، مسیر صلح‌ آمیز را ارجح دانسته و اعلام کرده است که این مسیر باید بصورت صلح آمیز دنبال شود، با این حال، تحریم‌ها، نبود زیرساخت و اطلاع‌ رسانی ناکافی و ناصحیح سبب شده است برخی کاربردهای گسترده این فناوری هنوز در کشور بطور کامل مطرح نشود و یا مورد بهره‌ برداری قرار نگیرد که با نگاهی تخصصی به صورت شفاف و روان این موضوعات را تشریح خواهیم کرد.

 

هسته اصلی این یادداشت تحلیلی، پاسخ به این پرسش است که چرا انرژی هسته‌ ای صلح‌ آمیز برای زندگی روزمره مردم ایران حیاتی است و دشمنان دقیقاً با همین بخش پیشرفت ایران مشکل دارند، نه با بمب اتم؟ در متن حاضر، نشان داده می‌شود که فناوری هسته‌ ای چگونه در درمان صدها هزار بیمار، تأمین امنیت غذایی، ایجاد اشتغال در زنجیره‌ای از صنعت و خدمات، حفظ محیط‌ زیست، مدیریت آب، توسعه علمی و اقتدار ملی نقش مستقیم دارد و اگر این توان در داخل کشور وجود نداشت، چه حجم عظیمی از وابستگی مالی، خسارت جانی و عقب‌ ماندگی علمی بر ایران تحمیل می‌شد، این، یادداشت توضیح می‌دهد که با وجود فتوای صریح رهبری درباره منع ساخت سلاح هسته‌ای، فشارها و مخالفت‌های خارجی ادامه دارد؛ چراکه اصل دعوا بر سر جلوگیری از دستیابی ایران به همین توانمندی‌های سازنده و استقلال‌ آفرین است، نه نگرانی واقعی از ساخت بمب اتم چونکه تعداد زیادی از کشورها دارای سلاح هسته ای می باشند و آمریکا و باند تبهکار آن از آنها غافل می باشند و واکنشی نسبت به آنها نشان نمی دهند.

 

در سال‌های اخیر، بخش مهمی از تحرکات دشمنان علیه برنامه هسته‌ای ایران، نه بر محور نگرانی از بمب؛ بلکه با اعمال تحریم‌های هدفمند بر حوزه‌های رادیودارو، تجهیزات پزشکی هسته‌ای، زیرساخت‌های صنعتی و نیروگاهی، تلاش شده است ایران را از دسترسی کامل به انرژی و فناوری هسته‌ای صلح‌ آمیز محروم کند تا کشور در درمان بیماران، تأمین غذا، تولید برق و توسعه صنعتی، ناچار به تکیه بر واردات، بدهی خارجی و قراردادهای نا برابر با قدرت‌های بزرگ شود و نارضایتی عمومی و احساس وابستگی و عقب‌ماندگی در داخل تقویت شود؛ چراکه هدف نهایی این فشارها، متوقف کردن مسیر پیشرفت علمی و اقتصادی، کند کردن چرخ خدمات‌ رسانی به مردم و تبدیل ایران دارای ظرفیت هسته‌ ای به بازاری مصرفی و وامدار است تا زمینه برای تاراج منابع و نفوذ سیاسی اقتصادی طولانی‌ مدت  را برای خود فراهم کنند و هر چند در رسانه ها به صورت کلی نسبت به این موضوع اشاراتی شده است ولی به ریز جزییات این فناوری در رسانه ها کمتر پرداخته شده و نیاز دیدیم در قالب محورهای صد گانه به آن  بپردازیم تا مردم بیشتر در جریان این امورات قرار گیرند.

 

۱. تولید رادیوداروهای حیاتی؛ در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ ای تهران سالانه بیش از ۶۰ نوع رادیودارو تولید می‌شود که در درمان انواع سرطان‌ها، دردهای استخوانی و بیماری تیروئید استفاده دارند که بیمارستان‌های امام خمینی(ره) و بقیه الله(عج) از این تولیدات بهره می‌برند و ایران توانسته است به خودکفایی برسد، با این حال، در برخی بیمارستان‌های شهرستانی هنوز مراکز دریافت و تزریق رادیو دارو در آن فعال نیست و به دلیل کمبود تجهیزات سردخانه‌ای و آموزش نیروی انسانی متخصص نیاز به همراهی بیشتر مسئولین دارد.

 

۲. تصویربرداری با فناوری PET و SPECT؛ در مراکز پیشرفته مثل بیمارستان مسیح دانشوری، بیماران مغزی و قلبی با اسکن PET بررسی می‌شوند چراکه این دستگاه‌ها بر پایه ایزوتوپ فلوئور۱۸ ساخته می‌شوند و دقت بسیار بالایی دارند؛ چون نصب و نگهداری آنها هزینه سنگینی دارد و نیازمند تیم پرتوشناسی حرفه‌ای است فقط در چند شهر بزرگ در دسترس می باشد.

 

۳. پرتودرمانی سرطان؛ در ایران بیش از ۳۰ مرکز پرتودرمانی مجهز به شتاب‌دهنده خطی فعالیت دارند که بیمارستان بقیت‌الله و رضوی مشهد با تابش دقیق به توده‌های سرطانی بدون عمل جراحی بیماران را درمان می‌کنند و در شهرهای کوچک نیز بدلیل هزینه بالای تجهیزات و تحریم قطعات، در حال  تامین اعتبار و بومی سازی آن می باشند.

 

۴. استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی؛ در مراکز تولید سرنگ، داروهای تزریقی و نخ بخیه در استان البرز و مرکزی از پرتوی گاما برای حذف آلودگی استفاده می‌شود که این کار کیفیت صادرات تجهیزات پزشکی ایران را بالا برده است ولی هنوز برخی کارگاه‌های کوچک از روش‌های شیمیایی قدیمی استفاده می‌کنند و در حال توانمند سازی برای  پرداخت هزینه های دستگاه پرتودهی و رسیدن به این علم می باشند.

 

۵. ضدعفونی زخم‌های سخت با پرتو؛ در بیمارستان شریعتی تهران از روش پرتودهی کم‌ دوز برای پاکسازی زخم‌های دیابتی استفاده می‌شود و روند بهبود بیماران را ۳۰ درصد سریع‌ تر کرده است، این روش هنوز در شهرستان‌ها رایج نشده؛ زیرا به دستگاه‌های کوچک پرتودهی و مجوز بهداشتی خاص نیاز دارد.

 

۶. تشخیص کارکرد تیروئید با ید۱۳۱در سراسر کشور؛ آزمایشگاه‌های پزشکی هسته‌ ای با تزریق مقدار کمی ید پرتوزا عملکرد غده تیروئید را دقیق محاسبه می‌کنند و به بیماران خدمات رسانی عای گسترده ای انجام داده است؛ اما برخی استان‌ها مانند سیستان‌ وبلوچستان هنوز فاقد مرکز فعال تصویربرداری هسته‌ای هستند، زیرا آموزش نیروی متخصص به سطح کافی نرسیده که این امر نیز در حال انجام است.

 

۷. ساخت رادیو دارو اختصاصی بیماران نادر در مرکز شهید حاجی‌باقری؛ رادیوداروی ساما ریوم برای بیماران مبتلا به سرطان استخوان تولید می‌شود که درد را کاهش می‌دهد و به دلیل اینکه این دارو بصورت تجویزی ساخته می‌شود و عمر پرتوی آن کوتاه می باشد و با وجود موفقیت، در بسیاری از بیمارستان‌ها تزریق آن انجام نمی‌شود چون امکانات حفاظت پرتویی ندارند که این امر نیز در حال بروز رسانی در سایر بیمارستانهاست.

 

۸. مطالعه کارکرد کلیه با ایزوتوپ‌ها در بیمارستان‌های تهران و شیراز از ایزوتوپ‌های پایدار برای بررسی سلامت کلیه استفاده می‌شود که این تست دقیق‌تر از سونوگرافی است؛ اما در شهرهای کوچک هنوز ناشناخته است، زیرا بیمه‌ها هزینه بالایش را پوشش نمی‌دهند و این امر نیز در حال بررسی برای رفع دغدغه ها و متقاعد سازی بیمه ها می باشد.

 

۹. پایش دوز پرتو درمانی در مراکز مجهز؛ در این پایش میزان پرتو دریافت‌ شده بدن بیمار لحظه‌ به‌ لحظه کنترل می‌شود تا دوز اضافی به وی نرسد که این فناوری هنوز در همه مراکز فعال نیست و به‌ دلیل نبود تجهیزات مانیتورینگ ساخت داخل در مقیاس بزرگ در حال بررسی و بروز رسانی است.

 

۱۰. تربیت نیروی متخصص؛ دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و اصفهان دوره تخصصی پزشکی هسته‌ای دارند و سالانه چند ده پزشک در این حوزه فارغ‌ التحصیل می‌شوند؛ ولی هنوز ظرفیت آموزش عملی محدود است، چون همه دانشگاه‌ها رآکتور یا شتاب‌ دهنده آموزشی ندارند.

 

۱۱. اصلاح نژاد گیاهان با پرتو؛ در کرج در مؤسسه تحقیقات بذر کرج، بذر گندم پرتودهی می‌شود تا به خشکی و آفت مقاوم شود که این پروژه باعث افزایش برداشت ۱۵ درصدی در برخی مزارع شده است؛ ولی با این حال، هنوز مناطق جنوبی کمتر از آن استفاده می‌کنند چون امکانات پرتودهی محصولات محلی ندارند.

 

۱۲. افزایش ماندگاری خرما با پرتو گاما؛ در پایانه صادراتی دشتستان، خرما پیش از بسته‌ بندی پرتودهی می‌شود تا قارچ‌ها و آفات از بین بروند که این روش صادرات به اروپا را تسهیل کرده ولی چون هزینه تجهیزات گران است در استان هرمزگان هنوز چنین مرکز فعالی وجود ندارد و در حال بروزرسانی است.

 

۱۳. کنترل آفات با نا بارورسازی حشرات؛ در جنوب فارس پروژه‌ ای برای عقیم سازی مگس میوه با پرتو اجرا شد که تلفات محصولات را بشدت کاهش داده است؛ اما این فناوری به تولید انبوه نرسیده است چون هزینه آزادسازی انبوه حشرات پرتودهی‌ شده بالاست و به برنامه‌ ریزی ملی نیاز دارد.

 

۱۴. ردگیری مواد مغذی خاک با ایزوتوپ؛ در مزرعه‌های آزمایشی یزد از ایزوتوپ‌های نیتروژن برای اندازه‌ گیری مقدار جذب کود استفاده شده تا مصرف بی رویه کاهش یابد که این روش علمی هنوز برای کشاورزان خرد نیزعملی نشده و چون تجهیزات پایش گران است؛ ولی دولت در حال تامین اعتبار برای آنها می باشد.

 

۱۵. جلوگیری از جوانه‌ زدگی سیب‌ زمینی در همدان؛ در همدان و کرمانشاه، محصولات پرتودهی می‌شوند تا در انبار جوانه نزنند و پوسیده نشوند، با این حال، در سایر مناطق هنوز این امر ناشناخته است چون مجوز سازمان انرژی اتمی برای کارگاه‌های کوچک صادر نشده در حال طی روال اداری می باشند.

 

۱۶. ضدعفونی محصولات صادراتی؛ در پایانه صادراتی تهران از پرتودهی برای خرمای بم استفاده می‌شود تا بدون قارچ به اروپا برود که نبود چنین تجهیزات در بنادر جنوبی باعث می‌شود بخشی از صادرات در استان‌های مبدا فاسد شود.

 

۱۷. تحریک رشد بذر در گلخانه‌ها؛ گلخانه‌های مرکز تحقیقات کرج بذر پرتودهی‌ شده استفاده می‌کنند و رشد جوانه‌ها سریع‌ تر است؛ اما هزینه پرتودهی صنعتی بالاست و تنها مراکز تحقیقاتی از آن بهره‌ مند هستند و این امر نیز در حال فراگیر شدن می باشند.

 

۱۸. تعیین مسیر منابع آب زیرزمینی؛ در پروژه‌ های آبی استان بوشهر از ایزوتوپ‌های پایدار برای شناسایی چشمه‌های زیرزمینی استفاده شده است و در مناطق محروم این فناوری اجرا نمی‌شود چون دستگاه‌های سنجش ایزوتوپی گران و نادر هستند کم کم در حال گسترش به سایر نقاط کشور می باشد.

 

۱۹. کنترل جذب کود؛ در خاک زاهدان آزمایشات نشان داد ۳۰ درصد کود مصرفی جذب نمی‌شود و با کمک ایزوتوپ‌ها نسبت بهینه مصرف تعیین شده است و اجرای سراسری آن به آموزش کشاورزان و دسترسی تجهیزات نیاز دارد که کم کم در حال محقق شدن این امر در کشور هستیم.

 

۲۰. بررسی آلودگی آب کشاورزی؛ در مزارع اطراف قم از ردیابی ایزوتوپی برای سنجش ورود آب آلوده به مزارع استفاده شده است؛ اما اجرای فراگیر موانع بود جه‌ای نیاز دارد و چون نیازمند دستگاه‌های پایش فصلی است کم کم در حال تجهیز سایر نقاط کشور است.

 

۲۱. تشخیص نشتی خطوط نفت با ایزوتوپ؛ در پالایشگاه بندرعباس از ایزوتوپ‌های ردیاب برای تشخیص نشت در خطوط لوله زیرزمینی استفاده می‌شود و پرتو نشان‌ دهنده محل دقیق شکستگی است و از خسارات چند میلیاردی جلوگیری مرده است که در برخی خطوط لوله مناطق غرب کشور هنوز این فناوری به کار نرفته، چون تجهیزات ردیابی وارداتی هستند و تحریم ها مانع تأمین اعتبار آنها شده است که از طرق مختلف در حال بروز رسانی سایر مراکز می باشیم.

 

۲۲. سخت‌ سازی قطعات فلزی؛ در صنایع پرتودهی کنترل‌ شده در صنایع ماشین‌ سازی تبریز باعث افزایش مقاومت قطعات فولادی شده است و وقتی فلز در معرض پرتو گاما قرار می‌گیرد، آرایش بلوری آن منظم‌ تر می‌شود؛ ولی در کارخانه‌های قدیمی‌ تر هنوز از روش حرارت‌ دهی سنتی استفاده می‌شود که دوام پایین اما ارزان‌تری دارد و کم کم در حال رسیدن به این علم می باشند.

 

۲۳. اصلاح لاستیک‌های صنعتی با پرتو؛ در پژوهشگاه پلیمر تهران از پرتوی الکترونی برای افزایش عمر لاستیک خودروها استفاده می‌شود که این روش موجب مقاومت بیشتر در برابر گرما و ساییدگی شده؛ ولی در بخش خصوصی استقبال محدود است چون دستگاه پرتودهی صنعتی هزینه برق بالایی دارد و استفاده آن هنوز اقتصادی نشده است نیز کم کم در حال رفع این نقیصه می باشیم.

 

۲۴. مقاوم‌سازی کابل‌های برق به کمک تابش الکترون؛ عایق کابل‌های مترو تهران در برابر حرارت و رطوبت مقاوم‌ تر شده‌اند و این پروژه با همکاری شرکت‌های داخلی انرژی اتمی و توانیر اجرا شده است؛ ولی در برخی شهرها هنوز از کابل‌های خام استفاده می‌شود؛ زیرا کارخانه‌های محلی فاقد خط پرتودهی هستند که این نقیصه نیز در حال فراگیری می باشد.

 

۲۵. ضخامت‌ سنجی در صنایع فولاد؛ در مجتمع فولاد مبارکه از پرتو ایکس برای کنترل ضخامت ورق‌های فولادی در حین تولید استفاده می‌شود که این روش خطا را به کمتر از یک درصد رسانده است؛ اما در مجتمع‌های کوچک‌ تر مانند فولاد آذربایجان هنوز از روش مکانیکی بهره گرفته می‌شود و چون نیاز به مجوز پرتویی و آموزش اپراتور دارد کم کم در حال فراگیر شدن می باشند.

 

۲۶. کنترل جوشکاری سدها و پالایشگاه‌ها؛ پرتوگرافی جوش در سد کرخه برای بررسی ترک‌های زیر سطحی انجام شد و از خسارت جدی جلوگیری کرده است و در پروژه‌های کوچک‌ تر این فناوری بکار گرفته نمی‌شود چون پیمانکاران ترجیح می‌دهند هزینه کمتر ولی خطر بالاتر بپذیرند.

 

۲۷. حسگرهای پرتویی در صنایع نفتی؛ در پالایشگاه اراک از رادیوایزوتوپ‌ها برای سنجش سطح مواد در مخازن استفاده می‌شود که این سیستم بدون تماس انسانی کار می‌کند و دقت بالایی دارد؛ ولی برخی پالایشگاه‌ های قدیمی هنوز سیستم‌ های مکانیکی دارند چون تأمین ایزوتوپ و مجوز ایمنی پرتویی فرآیندی اداری و زمان‌ بر است.

 

۲۸. ضدعفونی خطوط تولید غذایی؛ در کارخانه لبنیات رامک کرمان از دستگاه پرتودهی برای نابودی باکتری‌های خطوط تولید استفاده می‌شود که بدون افزودن مواد شیمیایی این کار سلامت محصول را بالا برده است؛ ولی هنوز بسیاری از کارخانه‌ها بی‌ اطلاع از تأثیر مثبت پرتو در بهداشت صنعتی هستند که باید با تبلیغات در کشور فراگیر شود.

 

۲۹. تولید نیمه‌ هادی؛ در راکتور تحقیقاتی در اصفهان، کریستال‌های سیلیکون پرتودهی می‌شوند تا برای تجهیزات الکترونیکی آماده شوند که این فناوری پایه ساخت تراشه و حسگر است؛ ولی ایران هنوز در مرحله نیمه‌ صنعتی است و نبود سرمایه‌گذاری گسترده مانع تولید انبوه شده است که باید در کشور فراگیر شود.

 

۳۰. اشتغال‌زایی؛ در زنجیره هسته‌ ای از معادن اورانیوم یزد تا نیروگاه اتمی بوشهر، بیش از ۱۰ هزار شغل مستقیم ایجاد شده است و صدها شرکت دانش‌ بنیان در تولید قطعات فعال‌ هستند که در برخی استان‌ها ظرفیت انسانی وجود دارد؛ اما بودجه زیرساختی کافی نیست تا مراکز جدید بازگشایی شوند که این امر نیز با برنامه ریزی دولت در حال تکمیل است.

 

۳۱. پایش آلودگی هوا با فناوری ایزوتوپی؛ در تهران و اصفهان از نمونه‌ برداری ایزوتوپی برای تشخیص منبع آلودگی (خودرو یا صنعت) استفاده شده است که این داده‌ها پایه تصمیم‌ های زیست‌محیطی هستند؛ اما در سایر شهرها تجهیزات آزمایشگاهی وجود ندارد و به همین دلیل برنامه ملی پایش سراسری هنوز اجرا نشده است که این امرنیز در حال بومی سازی در کل کشور است.

 

۳۲. ردیابی لکه‌ های نفتی در خلیج فارس؛ یکی از مهم‌ ترین کاربردها استفاده از ردیاب ایزوتوپی برای تعیین مسیر حرکت لکه‌های نفتی است که این فناوری در مرکز خلیج فارس بوشهر به کار گرفته می‌شود و در حفاظت از آبزیان بسیار مؤثر است که در سایر بنادر هنوز استفاده نمی‌شود، چون نیاز به هماهنگی بین سازمان بنادر، انرژی اتمی و محیط زیست دارد.

 

۳۳. تصفیه پساب صنعتی با پرتو الکترونی؛ در کارخانه صنایع شیمیایی خوزستان از پرتو الکترونی برای شکستن ترکیبات سمی در پساب استفاده شده و نتایج نشان داد آلودگی تا ۹۰ درصد کاهش می‌یابد که در بقیه استان‌ها استقبال کم می باشد، چون دستگاه‌های شتاب‌دهنده گران هستند و یارانه انرژی برای تصفیه سنتی بیشتر صرفه دارد که در این خصوص دولت در حال تصمیم گیری برای رفع این نقیصه می باشند.

 

۳۴. نیروگاه‌های هسته‌ ای؛ برای کاهش آلایندگی نیروگاه بوشهر سالانه میلیون‌ها تن CO₂ کمتر از نیروگاه‌ های فسیلی تولید می‌کند که این نیروگاه ها نمونه شاخص انرژی پاک است و در شمال کشور احداث نیروگاه جدید به این شیوه نیز در حال بحث و رایزنی و اختصاص بودجه می باشد.

 

۳۵. نمک‌ زدایی و تولید آب شیرین؛ از گرمای مازاد نیروگاه بوشهر برای تبخیر آب شور و تولید آب آشامیدنی استفاده می‌شود که این آب در مناطق مختلف ساحلی بوشهر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما توسعه آن به دیگر شهرهای جنوبی نیازمند تأمین بودجه و ایستگاه‌های لوله‌ کشی گسترده است که در حال برنامه ریزی برای این امر و مازاد نیاز شهر بوشهر به سایر نقاط می باشند.

 

۳۶. پایش فرسایش خاک؛ در استان گلستان با استفاده از ایزوتوپ سزیم، میزان از بین رفتن خاک در مناطق کشاورزی اندازه‌ گیری شده است و داده‌ها کمک می‌ کنند تا الگوی آبیاری اصلاح شود که بسیاری از استان‌ها هنوز مجهز به تجهیزات نمونه‌ گیری پرتویی نیستند چون نیاز به آزمایشگاه ایزوتوپی دارد.

 

۳۷. ردیابی مسیر ماهیان؛ در پژوهشکده شیلات بوشهرماهی‌ها با مقدار بسیار کم ایزوتوپ نشانه‌ گذاری می‌شوند تا مسیرمهاجرت‌شان مشخص شود و نتایج برای جلوگیری از صید بی‌رویه استفاده می‌شود که به علت کمبود بودجه، این طرح فقط در محدوده محدودی اجرا شده و گسترش ملی آن در حال انجام است.

 

۳۸. حذف زباله‌های عفونی بیمارستانی با پرتو؛ در بیمارستان امام خمینی(ره)، دستگاه پرتودهی زباله تمام پسماندهای عفونی را در محل بی‌ضرر می‌کند که این کار انتشار بیماری را کاهش داده و در حالی که در بسیاری از شهرستان‌ها زباله‌ها هنوز سوزانده می‌شوند، چون تجهیزات پرتوگاما گران و نیازمند مجوز است کم کم در حال فراگیر شدن در کشور است.

 

۳۹. مطالعه چرخه کربن؛ در جنگل‌های شمال، دانشمندان با بررسی ایزوتوپ کربن۱۴ در برگ‌ ها و خاک، میزان جذب کربن توسط جنگل‌ها را اندازه می‌گیرند که این داده‌ها برای برنامه مقابله با تغییر اقلیم کاربرد دارد و در سایر مناطق چنین پروژه‌ هایی آغاز نشده امد و کم کم در حال فراگیری است.

 

۴۰. بررسی بیابان‌ زایی با ایزوتوپ‌های رطوبت؛ در استان یزد و سمنان، ایزوتوپ‌ های هیدروژنی نشان داده‌ اند که رطوبت سطح خاک در دهه اخیر کاهش یافته است که این پژوهش پایه سیاست‌های حفظ پوشش گیاهی است و نبود ایستگاه‌های سنجش ایزوتوپی مانع از اجرای سراسری شده که کم کم در حال اجرای آن در کل کشور می باشیم.

 

۴۱. آموزش عملی؛ در راکتور اصفهان دانشجویان مهندسی هسته‌ای در راکتور تحقیقاتی اصفهان عملکرد واقعی هسته را تجربه می‌کنند که این آموزش در تربیت نسل آینده متخصصان بسیار ارزشمند است و هنوز در شمال و شرق کشور مرکز مشابهی وجود ندارد و تمرکز آموزشی محدود به چند شهر شده است.

 

۴۲. ساخت آشکارسازهای پرتویی ایرانی؛ در شهر تبریز و کرج، شرکت‌های دانش‌ بنیان آشکارسازهایی برای اندازه‌ گیری پرتو ساخته‌اند که این ابزارها در بیمارستان‌ها و صنایع کاربرد دارد و نبود سرمایه‌ گذاری تجاری باعث شده برخی شرکت‌ها نیمه‌ فعال بمانند و ظرفیت تولیدشان پایین باشد و کم کم در حال فراگیر شدن است.

 

۴۳. بانک داده ملی پرتودهی؛ سامانه مرکزی انرژی اتمی داده‌های همه مراکز پرتویی کشور را ثبت می‌کند تا ایمنی رعایت شود که این کار مانع استفاده غیرمجاز از مواد پرتوزا شده است که هنوز برخی مراکز کوچک صنعتی به شبکه متصل نشده‌ اند و چون استاندارد سازی تجهیزات زمانبر است کم کم در حال اجرا در کشور می باشد.

 

۴۴. پژوهش درباره گداخت هسته‌ای؛ در آزمایشگاه لیزر ملی ایران تحقیقاتی درباره فیوژن در مقیاس کوچک صورت می‌گیرد که هدف نهایی آن دستیابی به انرژی خورشیدی درون زمین است و محدودیت منابع مالی و فناوری سبب شده است پروژه در مرحله تحقیقاتی باقی بماند.

 

۴۵. ساخت شتاب‌ دهنده ذرات؛ برای پزشکی شتاب‌ دهنده ملایم در کرج ساخته شده و در درمان سرطان‌های پوستی استفاده می‌شود که این پروژه گامی بسوی خودکفایی در تجهیزات پزشکی پرتویی است و تولید انبوه آن هنوز آغاز نشده چون قطعات دقیق الکترونیکی عمدتاً وارداتی است.

 

۴۶. مطالعه ساختار مواد با پرتوی نوترون؛ در دانشگاه شریف از پرتو نوترونی برای مشاهده ساختار داخلی نانو مواد استفاده می‌شود که این پژوهش‌ها زمینه‌ ساز باتری‌های پرظرفیت است که به‌ علت نیاز به منابع پرتو نوترونی قوی، تنها چند مرکز قادر به اجرای آن هستند.

 

۴۷. ساخت سوخت‌های پیشرفته راکتوری؛ در مرکز یزد آزمایش‌هایی برای تولید میله‌ های سوخت با ایمنی بالاتر انجام می‌شود که این سوخت مصرف کمتری دارد و در عرصه بین‌ المللی مورد توجه است که با وجود پیشرفت، تولید صنعتی وابسته به برخی تجهیزات پیشرفته است که تحریم ها مانع واردات آنها شده است.

 

۴۸. درمان تومورهای مقاوم با تراپی نوترونی؛ در مرکز تحقیقاتی تهران روش نوترون‌ تراپی برای بیماران با تومورهای مقاوم آزمایش می‌شود که این روش امید تازه‌ ای در درمان سرطان‌های نادر است؛ چراکه تجهیزات سنگین و گران هستند، تنها در کشور در حد آزمایشی اجرا شده و هنوز به بیمارستان‌ها نرسیده و کم کم در حال گسترش است.

 

۴۹. همکاری علمی منطقه‌ای و صادرات دانایی؛ ایران رادیو دارو و خدمات آزمایشگاهی خود را به کشورهای عراق، عمان و سوریه صادر می‌کند که این همکاری‌ها چهره صلح‌ آمیز فناوری ایران را تثبیت کرده و برخی کشورهای منطقه نیز با فشار غرب از همکاری می‌ترسند، ولی استقبال مردمی در این خصوص وجود دارد.

 

۵۰. ترویج عمومی سواد هسته‌ای در شهرهای شیراز و کرج، نمایشگاه‌های انرژی برای زندگی برگزار می‌شود تا مردم کاربردهای صلح‌ آمیز هسته‌ای را ببینند که این برنامه‌ها باعث تغییر نگرش جامعه شده است ولی در بسیاری از مدارس و رسانه‌ها هنوز آموزش منظم درباره انرژی هسته‌ای وجود ندارد که لازم است در کتب درسی گنجانده شود.

 

۵۱. تولید رادیواکتیوهای صنعتی برای سنجش خوردگی؛ در صنایع نفت جنوب از عناصر پرتوزا برای سنجش نرخ خوردگی درون لوله‌ها استفاده می‌شود؛ به این معنی که با تابش خاص، سطح درونی لوله دائم کنترل می‌شود که این فناوری از انفجار خط لوله جلوگیری می‌کند که برخی پالایشگاه‌های قدیمی این فناوری را در اختیار ندارند چون نیاز به نیروهای آموزش‌ دیده پرتویی دارد.

 

۵۲. مدیریت بحران زلزله با سنسورهای هسته‌ای از آشکارسازهای پرتویی؛ برای بررسی تغییرات رادیواکتیو طبیعی زمین پیش از زلزله استفاده می‌شود و چون نشت گاز رادون نشانه فعالیت گسل است، در ایران و در اطراف دماوند چنین ایستگاه‌هایی فعال شده است؛ اما هم اکنون پوشش ملی ندارد و نیازمند شبکه حسگر در همه استان‌هاست.

 

۵۳. کنترل قاچاق مواد پرتوزا؛ در مرزهای ایران سامانه‌های پرتو‌یاب برای شناسایی مواد رادیو اکتیو قاچاق نصب شده است که این ابزارها به امنیت ملی و همکاری بین‌ المللی در جلوگیری از تروریسم هسته‌ ای کمک می‌کند که برخی گذرگاه‌ های مرزی هنوز فاقد این سیستم هستند و چون نگهداری آنها پرهزینه است کم کم در حال تجهیز مراکز می باشند.

 

۵۴. بررسی اصالت آثار باستانی با پرتوی گاما؛ در موزه ملی ایران، پژوهشگران با پرتوی گاما قدمت فلز و سفال را بدون هیچ آسیبی بررسی می‌کنند که این روش جعلی‌ سازی ها را دشوار کرده است ولی موزه‌های استانی هنوز چنین امکاناتی ندارند و کم کم در حال تجهیز سایر استانها می باشند.

 

۵۵. ردیابی قاچاق سوخت با رادیو ایزوتوپ؛ در برخی کشورها سوخت‌ها را با ترکیبات ایزوتوپی نشانه‌ گذاری می‌کنند تا در صورت قاچاق، منبع شناسایی شود که این روش در بررسی شبکه قاچاق سوخت جنوب کشور می‌تواند مؤثر باشد ولی با وجود توانمندی های لازم، هنوز این امر در کشور اجرا نشده است.

 

۵۶. بررسی سلامت سدها با ردیابی نوترونی؛ در سد کرج با تابش نوترون به بدنه سد مسیر نفوذ آب مشخص می شود که این وسیله تخریبی در پی نداشته و دقت بالایی نیز دارد؛ ولی در کشور هنوز عمومی نشده چون تجهیزات نوترونی برای عملیات میدانی محدود هستند.

 

۵۷. نمونه‌ برداری از آلودگی خاک در اطراف معادن؛ در معادن اورانیوم ساغند، آزمایش‌های ایزوتوپی نشان داده که آلودگی محیطی کمتر از حد استاندارد بین‌المللی است و با همین روش، سایر معادن فلزی هم قابل پایش‌اند؛ ولی تاکنون به دلیل اینکه تجهیزات قابل‌ حمل کمیاب می باشند به مرحله انبوه نرسیده است.

 

۵۸. کمک به ذخیره انرژی؛ در باتری‌های نوین پرتودهی مواد شیمیایی برای بهبود رسانایی باتری‌ها آزمایش شده است. پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف از این روش برای ساخت الکترودهای قوی‌تر استفاده کردند. هنوز صنعتی نشده چون سرمایه‌گذاری اولیه بالاست.

 

۵۹. ضد پیری مواد غذایی؛ پرتودهی می‌تواند آنزیم‌هایی را که سبب فساد تخم‌مرغ و گوشت می‌شوند مهار کند و در مرکز پرتودهی یزد آزمایش‌هایی در این زمینه انجام شده است؛ ولی بازار مصرف هنوز آگاهی کافی نسبت بدان ندارد.

 

۶۰. پرورش جلبک‌های دارویی با پرتودهی؛ در پژوهشکده خلیج فارس، پرتودهی ملایم به جلبک‌ها موجب افزایش تولید مواد دارویی مفید شده و قرار است در صنایع داروسازی بوشهر توسعه یابد؛ ولی مجوز سرمایه‌ گذاری هنوز صادر نشده است.

 

۶۱. پاکسازی لجن‌های نفتی با پرتو؛ در صنایع نفت اهواز از پرتو برای شکستن ترکیبات سنگین لجن استفاده می‌شود تا بازیافت آسان‌تر گردد که این روش جایگزین سوزاندن سنتی است که محیط را آلوده می‌کند و چون نیاز به انرژی بالا دارد فعلا در همه پالایشگاه‌ها پیاده نشده است.

 

۶۲. ساخت چسب‌های فضایی و حرارتی؛ چسب‌هایی که با تابش اشعه سخت می‌شوند، در صنایع هوافضا کارایی بالا دارند که ایران در مرکز مواد پرتوی اراک روی این نوع رزین‌ها کار کرده و تولید انبوه آن بدلیل هزینه بالای پرتودهی هنوز محدود بوده و در حال گسترش در سطح کشور است.

 

۶۳. آموزش پرتو ایمن در مدارس فنی؛ آموزشگاه فنی شهید رجایی طرحی را برای معرفی ایمنی پرتویی اجرا کرده تا نخبگان صنعتی آینده آموزش ببینند؛ ولی در بیشتر آموزشگاه‌ ها این درس وجود ندارد چون منابع درسی تدوین نشده است.

 

۶۴. کنترل رطوبت خاک در راه‌ سازی؛ در پروژه آزاد راه اصفهان به شیراز از ایزوتوپ‌های مخصوص برای بررسی یکنواختی رطوبت خاک استفاده شد تا آسفالت بلند مدت‌تر بماند که این روش در سایر پروژه‌ها ناشناخته است؛ زیرا پیمانکاران با فناوری آشنا نیستند و کم کم در حال تعمیم دادن آن به سطح کشور می باشیم.

 

۶۵. میکروبیولوژی پرتویی؛ در دانشگاه الزهرا از پرتو برای ایجاد تغییرات ژنتیکی کنترل‌ شده در باکتری‌ها بمنظور تولید آنتی‌ بیوتیک قوی‌ تر استفاده می‌شود که هنوز کاربرد صنعتی ندارد؛ چراکه قوانین استفاده از پرتو در آزمایش‌های میکروب‌ شناسی سختگیرانه است و کم کم در حال متقاعد سازی می باشیم.

 

۶۶. بررسی شرایط آبزیان با نشانگذاری رادیواکتیو؛ در حوزه دریای خزر، ماهی‌ها با رادیوایزوتوپ‌های بی‌ ضرر نشانه‌ گذاری شدند تا مسیر تخم‌ ریزی آن‌ها شناخته شود که نتایج برای حفظ گونه‌ها بسیار ارزشمند بوده است؛ ولی بودجه محدود پژوهش اجازه تکرار سالانه پروژه را نمی‌دهد و کم کم در متقاعد سازی مسولین هستیم.

 

۶۷. استفاده از پرتوی گاما؛ در بازیافت لاستیک اشعه گاما پیوندهای مولکولی لاستیک کهنه را باز کرده و آن را مجدداً قابل استفاده می‌کند که مرکز انرژی اتمی درحال بررسی این پروژه برای حل بحران پسماند لاستیک است؛ ولی هنوز این امر تجاری نشده چون خط صنعتی پرتودهی فعال نیست و همت مسولین را می طلبد.

 

۶۸. اندازه‌ گیری دمای اعماق زمین با تزریق ایزوتوپ‌های حرارتی؛ در چاه‌های ژئوترمال، دمای زیر زمین شناسایی می‌شود که این اطلاعات برای تولید برق زمین‌ گرمایی اهمیت ویژه ای دارد و در ایران فقط دو آزمایش محدود انجام شده زیرا تجهیزات سنجش عمیق از خارج وارد می‌شود.

 

۶۹. کمک به امنیت غذایی در انبارهای غله پرتودهی؛ گندم قبل از انبار کردن موجب نابودی تخم حشرات می‌شود که در خوزستان آزمایش موفقی صورت گرفت و گسترش آن نیازمند ایجاد مراکز پرتودهی نزدیک به سیلوها بود که هنوز در طرح ملی تصویب نشده و در حال تصویب آن می باشیم.

 

۷۰. شناسایی نشت در خطوط شهری آب؛ در پژوهشگاه نیرو، از ایزوتوپ‌های بی‌ خطر برای ردیابی نشت لوله‌های آب زیرزمینی استفاده شده است که این روش دقیق‌ تر از روش مکانیکی است اما در مقیاس شهری هنوز بکار نرفته و به دلیل نبود زیرساخت قانونی استفاده از ایزوتوپ‌ها در محیط شهری این امر در حال صدور مجوز از سوی مسولین است.

 

۷۱. سنجش کیفیت سوخت هسته‌ ای بومی؛ در مرکز اراک سوخت‌های ساخته‌ شده با پرتو افزارها آزمایش می‌شوند تا از ایمنی کامل اطمینان حاصل شود که این مرحله مانع بروز حادثه در نیروگاه است و محدودیت دسترسی به دستگاه‌های آنالیز مدرن مانع گسترش آن است.

 

۷۲. گرمایش و خشک‌ کردن؛ گلخانه‌های پرتوهای مادون و تابش‌های کنترل‌ شده از تجهیزات هسته‌ ای برای شبیه‌ سازی گرمای خورشید در گلخانه‌ها به کار می‌رود که این فناوری در منطقه بوشهر برای کشت زمستانی موفق بوده است؛ ولی مراکز کوچکتر به علت هزینه برق مشکلاتی را بوجود آورده که در حال حل این مشکل می باشیم.

 

۷۳. ردیابی مهاجرت گردوغبار با سنجش ایزوتوپ‌های خاص؛ در ذرات گردوغبار، مسیر حرکت آن‌ها از عراق به ایران مشخص می‌شود که پژوهشکده محیط زیست از این روش برای هشدار پیش‌هنگام طوفان‌ها استفاده کرده است که در استان‌های غربی هنوز سامانه کامل‌ داده فعال نیست و در حال کامل شدن می باشد.

 

۷۴. شناسایی عمر واقعی مصالح ساختمانی؛ پرتوی نوترونی می‌تواند ساختار شیمیایی بتن را تحلیل کند و عمر باقی‌ مانده آن را تخمین بزند که در پژوهشگاه مواد ایران برای برخی پل‌های قدیمی چنین سنجشی انجام شده است که استفاده عمومی آن بدلیل هزینه زیاد محدود می باشد.

 

۷۵. تولید پلیمرهای خاص پزشکی؛ پرتودهی پلی‌اتیلن باعث افزایش زیست‌ سازگاری آن برای استفاده در کاشتنی‌های پزشکی می‌شود که این محصول در کارخانه ساوه ساخته شده اما  به دلیل نداشتن گواهینامه بین‌المللی هنوز مجوز صادرات را نگرفته است.

 

۷۶. استفاده از پرتو در طراحی لباس فضایی؛ پژوهش‌های مشترک با سازمان فضایی ایران درباره مقاومت منسوجات در برابر تابش‌های کیهانی انجام شده است که داده‌های حاصل برای طراحی پارچه‌ ضد پرتو که در آینده بسیار مفید می باشد؛ ولی هنوز به تولید انبوه نرسیده است.

 

۷۷. بررسی جریان رودخانه؛ با ردیاب تزریق ایزوتوپ‌های غیر‌فعالی به رودخانه کارون، برای اندازه‌ گیری سرعت و مسیر جریان در کشور اجرا شد که نتیجه آن کمک به ساخت سدهای بعدی بود و اجرای سراسری آن به دلیل نبود مجوز محیط زیستی گسترده بستگی دارد که در حال رایزنی برای رفع این نقیصه می باشیم.

 

۷۸. انرژی هسته‌ ای در مین زدایی؛ از پرتوتابی خاص برای شناسایی فلزات منفجره در زیر خاک میتوان استفاده کرد که در برخی کشورها این فناوری مرسوم است و در ایران هنوز استفاده نشده چون فناوری شتاب‌ دهنده قابل‌ حمل در اختیار نیروهای مهندسی قرار نگرفته ولی در حال رایزنی برای تعمیم این فناوری به نیروهای مهندسین نظامی می باشیم.

 

۷۹. ساخت نانو فیلترهای پرتودهی‌شده؛ پرتودهی الیاف پلی‌ پروپیلن باعث ایجاد منافذ دقیق برای فیلترهای تصفیه هوا می‌شود که نمونه آن در پژوهشگاه انرژی اتمی ساخته شده؛ اما هنوز به تولید انبوه نرسیده است.

 

۸۰. کمک به تحقیقات باستان‌شناسی زیرزمینی؛ با استفاده از سنجش پرتوهای طبیعی زمین، می‌ توان مکان‌های باستانی مدفون را بدون حفاری پیدا کرد که این روش در جنوب کرمان آزمایش شد ولی نبود تجهیزات پیشرفته مانع ادامه این پروژه است که این امر نیز در حال بررسی و بکارگیری تجهیزات می باشد.۳۱

 

۸۱. ضد عفونی اسکناس و اسناد؛ در دوران همه‌ گیری کرونا، برخی کشورها اسکناس‌ها را پرتودهی کردند که ایران  نیز در مرکز پرتودهی کرج آزمایشی مشابه آن انجام داد؛ اما به علت نگرانی ایمنی عمومی گسترده نشد.

 

۸۲. تنظیم دقیق داروهای گیاهی پرتودهی؛ گیاهان دارویی باعث افزایش مواد مؤثر درونشان می‌شود؛ مثلاً در گیاه گل‌ محمدی غلظت اسانس آن با این کار بسیار بالا رفت و هم اکنون پروژه پا یلوت در کاشان در حال توسعه می باشد؛ اما به علت کمبود منابع فنی محدود مانده و در حال تزریق منابع جهت انجام اینکار می باشیم.

 

۸۳. پایش مرزهای گمرکی با دستگاه گاما اسکن؛ در گمرک شهید رجایی بندرعباس از اسکنر گامایی برای بررسی محموله‌های مشکوک استفاده می‌شود که این کار سرعت بازرسی را بالا برده است ولی در برخی مرزهای خشکی هنوز تجهیز گمرک انجام نشده چون واردات سامانه به مجوز بین‌المللی نیاز دارد و در حال رفع این نقیصه می باشیم.

 

۸۴. استفاده از پرتو در مطالعات مغزی حیوانات؛ در دانشگاه فردوسی مشهد از پرتوتابی ضعیف برای تحریک سلول‌های مغزی موش‌ها در مطالعات شناختی استفاده می‌شود تا مدل بیماری آلزایمر شبیه‌ سازی شود؛ ولی به دلیل اینکه قوانین اخلاقی استفاده انسانی هنوز برای آن تدوین نشده است در حال تکمیل این فرایند می باشیم.

 

۸۵. کاربرد در کشف آثار هنری تقلبی؛ با تابش پرتو ایکس به تابلوها، لایه‌های زیرین رنگ آشکار می‌شود که این روش در بررسی نقاشی‌های قاجاری موزه ملک استفاده شده است و کمبود دستگاه‌های پرتو ایکس پرقدرت باعث شده موزه‌های کوچک نتوانند از آن بهره‌ برداری زیادی کنند که در حال تکمیل این فرایند در کشور می باشیم.

 

۸۶. تولید دوزیمتر‌های هوشمند؛ در مرکز انرژی اتمی، سنسورهایی ساخته می‌شوند که میزان پرتو محیط را لحظه‌ای اندازه می‌گیرند که این ابزارها برای محافظت از کارکنان ضروری‌ می باشد؛ ولی هنوز برخی واحدهای صنعتی از دوزیمترهای قدیمی استفاده می‌کنند و چون هزینه بروزرسانی بالاست هنوز فراگیر نشده است.

 

۸۷. کمک به طراحی راکتورهای آموزشی کوچک؛ دانشگاه بوشهر طرحی برای طراحی مینی‌ راکتور آزمایشی ارائه کرده که بتواند در آموزش فیزیک هسته‌ای استفاده شود که به دلیل مجوزهای بین‌المللی سختگیرانه، هنوز ساخت آن آغاز نشده است و در حال گرفتن مجوزات لازم می باشند.

 

۸۸. حفاظت مواد خوراکی نظامی؛ در برخی کشورهای پیشرفته، غذای آماده نیروهای نظامی پرتودهی می‌شود تا فاسد نشود که این فناوری در ایران در سطح آزمایشی در پژوهشگاه انرژی اتمی بررسی شده است؛ اما هنوز مصوب رسمی برای استفاده نیافته و در حال گرفتن مجوزات لازم می باشیم.

 

۸۹. بازیافت کاغذ ضایعاتی با پرتو؛  پرتوتابی به الیاف کاغذ سبب می‌شود بازیافت آن آسان‌ تر شود و سفیدتر گردد که مطالعاتی در دانشگاه یزد در این خصوص انجام شده؛ ولی هنوز به مرحله تولید صنعتی نرسیده است.

 

۹۰. تقویت بذرهای دریایی؛ در بندر دیر پرتودهی به بذرهای شوره‌ زی مانند حرا انجام شده تا در خاک ساحلی سریع‌ تر رشد کنند که نتایج آن مثبت بود؛ اما تداوم این برنامه نیاز به پشتیبانی مالی سازمان محیط زیست دارد که در حال رایزنی برای تامین اعتبار آن می باشیم.

 

۹۱. کمک به امنیت غذایی دامداران؛ پرتودهی خوراک دام، علف‌های هرز و قارچ‌ها را از بین می‌برد که این پروژه در مرکز علوم دامی کرج موفقیت‌آمیز به اجرا درآمد؛ ولی تجاری نشده و چون تجهیزات بزرگ پرتودهی فقط در چند شهر وجود دارد در حال تکمیل سیر روال تجاری شدن آن می باشیم.

 

۹۲. تولید مواد ضد خوردگی کشتی‌ها؛ لعاب‌های ضد زنگ با پرتودهی مواد پلیمری ساخته می‌شوند که در صنایع کشتی‌ سازی بوشهر آزمایش اولیه آن انجام شده اما توسعه صنعتی نیاز به سرمایه مشترک دارد که در حال رایزنی برای این سرمایه گزاری می باشیم.

 

۹۳. بررسی حرارت کره ماه؛ با سنجنده‌های پرتویی، ایران در طراحی ماهواره‌ های آینده خود به سنجنده‌های هسته‌ای فکر می‌کند که بتوانند انرژی سطح ماه را اندازه بگیرند که این پروژه هنوز در مرحله مفهومی است ولی پتانسیل علمی بالایی دارد.

 

۹۴. پایش پسماندهای شیمیایی صنایع بزرگ؛ با ردیاب‌های ایزوتوپی ترکیبات سمی در محیط صنعتی کرمان بررسی می‌شود تا از نشت در خاک جلوگیری گردد که این پروژه قرار است در سایر استان‌ها هم اجرا شود اما امکانات پایش محیطی محدود بوده و در حال تکمیل شدن است.

 

۹۵. بهبود عملکرد سلول‌های خورشیدی؛ پرتودهی نیمه‌هادی‌ها موجب تغییر در ساختار بلوری و افزایش بازده سلول‌های خورشیدی می‌شود که در پژوهشگاه مواد نوین تهران مطالعات اولیه آن انجام شده؛ ولی هنوز برای تولید صنعتی نیازمند سرمایه است.

 

۹۶. کمک به تشخیص اعتیاد؛ با اسکن هسته‌ ای مغز پرتوشناسی، مغزی با ایزوتوپ‌ها الگوی سوخت‌ وساز مغز معتادان را نشان می‌دهد که این پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده؛ ولی استفاده کلینیکی آن هنوزعمومی نشده و چون پرهزینه است در حال رایزنی برای کسب اعتبارات لازم می باشیم.

 

۹۷. کاربرد در هنر فلزکاری سنتی؛ پرتودهی ملایم باعث استحکام زیورآلات بدون تغییر در طرح  آن می‌شود که در کارگاه‌های هنری اصفهان آزمایش‌هایی انجام شده که توسعه آن نیاز به همکاری صنایع دستی و انرژی اتمی دارد که در حال رایزنی برای همکاری های بیشتر وجود دارد.

 

۹۸. استفاده در کنترل کیفیت سیمان؛ در کارخانه سیمان فارس، پرتوی گاما برای اندازه‌ گیری چگالی و رطوبت مواد خام استفاده می‌شود که این فناوری باعث افزایش ثبات کیفیت محصول آن شده؛ ولی کارخانه‌های کوچکتر فاقد تجهیزات لازم هستند چون نیاز به مجوز پرتویی دارند که رایزنی ها برای گرفتن مجوزات لازم ادامه دارد.

 

۹۹. تشخیص نشتی در تانکرهای سوخت هوایی؛ در صنایع هواپیمایی ایران، روش پرتوی برای بررسی جوش مخازن سوخت آزمایشی بکار رفته است که این روش با دقت بسیار بالایی که دارد، گسترش آن به کمبود متخصص پرتوشناسی در حوزه هوایی وابسته است که این فرایند هم در حال تکمیل شدن می باشد.

 

۱۰۰. ربات‌های مجهز به سنسور پرتویی؛ در طرحی آزمایشی، ربات‌هایی برای ورود به مناطق آلوده و اندازه‌ گیری پرتو ساخته شده‌اند که این فناوری در مأموریت‌های امدادی کاربرد دارد؛ ولی توسعه آن نیاز به سرمایه‌ گذاری بیشتر در هوش مصنوعی و حسگرهای دقیق دارد که در حال تکمیل این فرایند در کشور می باشیم.

 

لازم است اعلام داریم؛ برای جهش در این حوزه‌ها، باید همزمان بر روی سیاست، زیرساخت، نیروی انسانی و افکار عمومی کار شود؛ یعنی هم تصمیم‌ گیرنده قانع باشد و هم پول و تکنولوژی فراهم شود و از سوی دیگر متخصصین تربیت شوند و هم مردم با اطلاع رسانی از سوی رسانه ها بدانند این فناوری ها چقدر به نفع آنان در زندگی‌ شان می باشد.

 

در ادامه، باید گفت که حکمرانی و برنامه‌ ریزی ملی و همچنین تدوین یک نقشه راه ملی با کاربردهای صلح‌ آمیز هسته‌ای و همچنین با زمان‌ بندی و شاخص‌های کمی و با اطلاع رسانی گسترده برای تنویر افکار عمومی(مثلاً هدف‌گذاری سهم مشخص از درمان سرطان، تولید برق، نمک‌زدایی، رادیودارو و… تا سال‌های ۱۴۱۰ و ۱۴۲۰) برای رسیدن به این مقصود ضروری به نظر می رسد و از جهت دیگر همراستایی این نقشه با اسناد توسعه پایدار سازمان ملل (بویژه اهداف سلامت، غذا، انرژی پاک و آب) و باز هم با اطلاع رسانی دقیق و شفاف باعث می‌شود امکان استفاده گسترده‌ تر از همکاری‌ها و منابع فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نهادهای توسعه‌ای فراهم شود و اقتصاد، سرمایه‌ گذاری و اشتغال فقط روی کاغذ نمانند.

 

اکنون بوضوح دیده می‌شود که انرژی هسته‌ای در تار و پود زندگی ایرانیان حضور دارد که از مزارع تا بیمارستان، از دانشگاه تا نیروگاه یا هر جا این فناوری بکار گرفته شد، استقلال و اشتغال تقویت شده و هر جا هنوز استفاده نمی‌شود، اغلب مشکل اداری، بودجه‌ ای یا تحریم ها از مانع مهم آن بوده است و در واقع حقیقت اصلی این است که دشمنان با توسعه صلح‌ آمیز ایران مخالف‌ اند نه با بمب اتم، چون می‌دانند انرژی هسته‌ ای یعنی خودکفایی ایران و جمهوری اسلامی با استمرار مسیر علمی خود، می‌تواند به مرکز علمی و انسانی انرژی پاک در منطقه تبدیل شود.

 

در جمع بندی کلی موارد فوق باید گفت که انرژی هسته‌ ای فقط به درمان و برق محدود نمی‌شود؛ بلکه در امنیت، باستان‌ شناسی، آموزش، فناوری‌های نو، محیط زیست و اقتصاد هوشمند  که به بخش کوچکی از موارد صد گانه آن اشاره شد نیز نقشی بنیا دین دارد و خوشبختانه در ایران، بسیاری از این کاربردها به مرحله تحقیق یا آزمایش رسیده‌اند؛ اما گسترش عمومی آن در سطح جامعه نیازمند سه عامل است: حمایت مالی پایدار، اطلاع‌ رسانی علمی و رفع موانع اداری است که هر گام در جهت بومی‌ سازی فناوری هسته‌ ای در واقع گامی به‌ سوی استقلال ملی و رفاه مردم است، امری که دقیقا ریشه نارضایتی دشمنان از پیشرفت جمهوری اسلامی ایران را در حوزه صلح‌ آمیز انرژی هسته‌ ای را روشن می‌ سازد./انتهای پیام