به گزارشچغادک نیوز به نقل از خبرگزاری تسنیم، مردم ترکیه و سوریه، همچنان درگیر بحران زلزله هستند. مراد کوروم وزیر مسکن و شهرسازی ترکیه اعلام کرده است که زلزله روی‌داده در استان  قهرمان مرعش، زندگی ۱۳ و نیم میلیون نفر از مردمان ترکیه را تحت تأثیر قرار داده است.

اما صبح امروز، این سخنان فاطمه شاهین، شهردار کلان‌شهر غازی عنتاب بود که افکار عمومی و رسانه‌های ترکیه را به وحشت انداخت. او به‌طور شفاف و بی‌تعارف اعلام کرد که در یکی از شهرستان‌های کوچک استان غازی عنتاب که ۶۰ هزار نفر جمعیت دارد، دست‌کم از سرنوشت چهل هزار نفر از آنان، اطلاعی در دست نیست، این سخن خانم شاهین نشان می‌دهد که قرار است در ساعات و روزهای آتی، به‌یک‌باره شاهد بالا رفتن بیش از حد آمار قربانیان زلزله ترکیه باشیم.

وال استریت ژورنال اعلام کرده است که در زلزله ۷٫۱ریشتری هائیتی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۲۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و بیش از ۶۰ هزار ساختمان ویران شد. در سال ۲۰۱۸ میلادی نیز بیش از ۲۰۰۰ نفر در زلزله ۷٫۵ریشتری در اندونزی جان باختند.

در نپال هم در سال ۲۰۱۵ بیش از ۹۰۰۰ نفر در زلزله ۷٫۸ریشتری جان خود را از دست دادند. اگرچه پیش‌بینی‌های اولیه در مورد تلفات ترکیه روی عدد ۱۰ هزار نفر ثابت مانده است، اما سخنان شهردار غازی عنتاب، نشان می‌دهد که ممکن است آمار تلفات زلزله اخیر ترکیه، از زلزله‌های مورد اشاره وال استریت ژورنال، بسیار بیشتر شود.

بر اساس اطلاعات موجود در سایت رصدخانه قندیلی دانشگاه بوغازیچی در کلان‌شهر استانبول، بیش از ۱۹۰ پس‌لرزه در ۲۴ ساعت گذشته در ترکیه و مناطق اطراف آن رخ داده که حداقل ۱۵۰ مورد از آنها بین دو استان الازیغ و حاتای در خط گسل آناتولی شمالی رخ داده است، این همان مسیر شناخته‌شده‌ای است که یکی از ۳ گسل عظیم ترکیه را در بر می‌گیرد و سالهاست زمین‌شناسان و زلزله‌شناسان ترکیه از آن وحشت دارند.

ترکیه، دیار ۳ گسل عظیم

پازارجیک، کوهستان نورداغ در استان قهرمان مرعش به‌عنوان کانون اصلی زلزله اخیر، زمین‌لرزه‌هایی به‌بزرگی ۷٫۷ و ۷٫۶ ریشتر را تجربه کرد. این منطقه یکی از ۳ خط اصلی گسل‌های شناخته‌شده است که عبارتند از:

۱٫ گسل آناتولی شمالی.

۲٫ خط گسل شرق آناتولی.

۳٫ گسل منطقه اژه.

از این ۳ گسل، دو مورد اولی آن در شرق و جنوب در سمت ایران و سوریه و مورد سوم یعنی گسل اژه در غرب و در مجاورت استان‌های ساحلی استانبول، کوجا علی و بورسا است.

استان قهرمان مرعش، به‌عنوان یک استان حساس روی گسل شمالی، در واقع یک منطقه زلزله‌‌خیز فعال است که از شرق ترکیه شروع می‌شود و به‌سمت جنوب امتداد می‌یابد،
از آغاز قرن بیستم، تعداد زیادی زمین‌لرزه بیش از ۶ ریشتر در این منطقه رخ داده است. این گسل بزرگ که تقریباً ۵۵۰ کیلومتر طول دارد، از حاتای شروع می‌شود و از طریق قهرمان مرعش، آدیامان، مالاتیا و الازیغ تا منطقه کوهستانی و مرتفع بینگول ادامه دارد.

نهایتاً خط گسل آناتولی شمالی به منطقه “کارلی اُوا” یا “دشت برفی” می‌پیوندد و انتهای غربی آن تا شکاف مدیترانه غربی گسترش می‌یابد. استان‌های این خط به‌‌عنوان مناطق زلزله‌زده سطح یک احتمال وقوع زلزله، در نقشه خطر زلزله ترکیه که در سال ۲۰۱۹ اجرایی شد، فهرست شده‌اند.

حاتای در مرکز ترکیه و سوریه، قهرمان ‌مرعاش و عثمانیه که در زلزله‌های اخیر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، از جمله ۲۴ شهر دارای خطوط گسل فعال هستند که شهر عملاً بر آنها بنا شده است و آنها از مرکز شهر عبور می‌کنند.

در همین خط بود که در الازیغ، زلزله بزرگی در  ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ رخ داد. در زلزله ۶٫۸ریشتری که در آن زمان رخ داد، ۴۱ نفر جان خود را از دست دادند و بیش از ۱۰۰۰ نفر مجروح شدند. از جمله زلزله‌های بزرگی که در این خط در ۲۵ سال گذشته رخ داده است می‌توان به زلزله‌های ۱۹۹۸ آدانا ـ جیهان، ۲۰۰۳ بینگول و ۲۰۱۰ الازیغ اشاره کرد.

مدیر مرکز کاربردهای تحقیقات زلزله دانشگاه دوکوز ایلول پروفسور دکتر حسن سوزبیلیر در یک گفتگوی زنده در شبکه تلویزیونی  Haber Turk گفته است: «زمین‌لرزه‌های بزرگی که در ترکیه به وقوع می‌پیوندند، عمدتاً در خطوط گسل آناتولی شمالی و آناتولی شرقی روی می‌دهند. تحقیقات ما نشان می‌دهد که این‌که دو گسل مختلف در دو زمین‌لرزه در قهرمان مرعش شکسته است یعنی یک تخلیه انرژی عظیمی در ژرفای اراضی این استان رخ داده است. فاصله گسیختگی گسل شکسته‌شده در قهرمان مرعش ۵۰۰ سال است و در این مدت انرژی قابل‌توجهی انباشته شده است. دیگر انتظار نمی‌رود زلزله بزرگی رخ دهد، ممکن است پس‌لرزه‌های کوچک دیگری تجربه کنیم، اما با این حال، نباید وارد ساختمان‌های آسیب‌دیده شویم».

رئیس رصدخانه کندیلی دانشگاه بوغازیچی و رئیس مؤسسه تحقیقات زلزله همچنین پروفسور دکتر خلوق اوزنر در یک نشست خبری اعلام کردند: «پس از زلزله الازیغ در سال ۲۰۲۰، زمین‌لرزه‌های دیگری با بزرگی متفاوت در این خط رخ داد و حالا هم شاهد زلزله مرعش هستیم، متأسفانه این زمین‌لرزه و زلزله‌های مشابه در این جغرافیا رخ خواهد داد، بنابراین، ما در حال توسعه مطالعات خود در مورد اینکه چقدر می‌توانیم آماده باشیم و چگونه می‌توانیم خطرات را کاهش دهیم، هستیم. پس از زلزله ۴٫۲ریشتری که هفته گذشته در عثمانیه رخ داد، هشدارهای مختلفی در مورد خط گسل شرقی آناتولی اعلام شد».

پروفسور دکتر ناچی گورور عضو آکادمی علوم زمین‌شناسی ترکیه نیز گفته است: «آخرین زمین‌لرزه در انتهای جنوب غربی خط گسل شرقی آناتولی در آدانا در سال ۱۹۹۸ بوده است و زلزله ۲۰۲۰ الازیغ نیز باعث شد گسل منتهی به قهرمان مرعش ادامه یابد. ما در این منطقه، نگران وقوع زلزله در بخش چلیخان ـ ارکنک ـ مرعش هستیم».

پیگیری اخبار زلزله اخیر ترکیه در حالی است که اتفاقاً، استان قهرمان مرعش در سال ۲۰۲۰ میلادی، از سوی «مدیریت مقابله با حوادث غیرمترقبه» در وزارت کشور ترکیه، در پروژه طرح کاهش خطر بلایای استانی به‌عنوان شهر آزمایشی انتخاب شد و قرار شد یک واحد نجات در این شهر ایجاد شود. خیرالدین گونگور شهردار قهرمان مرعش در آن زمان و در حضور سلیمان سویلوی وزیر کشور اعلام کرده بود که مسئولین، عامدانه استانی را انتخاب کرده‌اند که به‌زعم آنها، کمتر، در معرض خطر زلزله است و پروژه استانی مدیریت مقابله با زلزله در این استان، دستورالعمل پیچیده و دشواری نخواهد داشت، اما حالا این واقعیت اثبات شده است که اتفاقاً این استان، یکی از خطرناکترین استان‌های گسل آناتولی شمالی است.

فاتح آلتایلی از تحلیلگران و روزنامه‌نگاران مشهور ترکیه، اعلام کرده است که بر اساس شناخت و مطالعات دقیق دانشمندان ترکیه در مورد ۳ گسل عظیم این کشور، پیش‌بینی‌های واضح و روشنی در مورد خطر وجود داشته است، اما به‌قول آلتایلی، دولت برای مقابله با بحران احتمالی و طرح مقاوم‌سازی بناها کار خاصی انجام نداده و ترجیح داده است که کل وظایف خود را به جمع‌آوری جنازه، محدود کند.